Zencefil, mutfakların baharat kutusundan çıkıp araştırma laboratuvarlarının ciddi misafirlerinden biri haline geldi. Bulantıyı hafifletme, kas kramplarını azaltma ve iltihapla ilişkili şikayetlerde destekleyici olma potansiyeli nedeniyle pek çok çalışmada ele alınıyor. Günlük hayatta “doğal ve masum” algısıyla tüketilse de uzmanlara göre konu bundan daha katmanlı. Bilimsel literatürde zencefil, fayda alanları kadar olası riskleriyle de tartışılıyor.
Bazı klinik çalışmalarda zencefilin gebelikte bulantının hafifletilmesinde destekleyici olabileceği, diz osteoartritinde ağrı üzerine katkı sunabileceği ve şeker metabolizması üzerine etkilerinin araştırıldığı bildirildi. Bununla birlikte bu çalışmaların bir kısmının küçük örneklemli olduğu ve sonuçların herkese genellenemeyeceği bilim insanları tarafından vurgulanıyor. Bu nedenle “kesin tedavi” yerine “destekleyici ve araştırma konusu” ifadesi daha doğru kabul ediliyor.
Öte yandan zencefil tamamen zararsız bir ürün olarak da görülmüyor. Kan sulandırıcı ilaçlar, tansiyon ilaçları ve ritim düzenleyicilerle birlikte kullanıldığında etkileşim ihtimali gündeme gelebiliyor. Zencefilin kanama riskini artırabileceğini bildiren yayınlar bulunuyor ve ameliyat öncesi dönemde kontrolsüz kullanımın sakıncalı olabileceği belirtiliyor. İnsülin veya şeker düşürücü ilaç kullananlarda glukoz düzeyleri üzerine etkisi olabileceği için dikkat öneriliyor. Safra kesesi taşı veya tıkanıklığı bulunan kişilerde safra akımı üzerine etkileri nedeniyle doktor görüşü önem taşıyor.
Bilimsel çalışmalarda öne çıkan başlıklar
• Gebelik bulantısında zencefil preparatlarının etkisini inceleyen randomize kontrollü çalışmalar
• Diz osteoartritinde ağrı ve fonksiyon üzerine zencefil ekstraktının değerlendirildiği araştırmalar
• Tip 2 diyabetli bireylerde zencefil takviyesinin glisemik parametreler üzerindeki olası etkilerini inceleyen klinik çalışmalar
• Antiinflamatuvar ve antioksidan mekanizmalarla ilgili deneysel ve klinik yayınlar
Bu çalışmaların bir bölümü olumlu sonuçlar bildirirken, başka çalışmalarda etkinin sınırlı ya da belirsiz olduğu ifade ediliyor. Bu nedenle tek bir araştırmaya dayanarak kesin hüküm vermek yerine bütüncül değerlendirme öneriliyor.
Uzmanlar, bitkisel ürünlerin “doğal” olması nedeniyle güvenli kabul edilmesinin yanıltıcı olabileceğini belirtiyor. Kronik hastalığı olanlar, düzenli ilaç kullananlar, hamileler ve emziren annelerin zencefil dâhil hiçbir bitkisel destek ürününü hekimlerine danışmadan kullanmaması isteniyor.
Sonuç olarak zencefil, mutfakta aromasıyla, tıpta ise üzerinde çalışılan etkileriyle gündemde kalmaya devam ediyor. Ancak günlük rutine eklenmeden önce bireyin hastalıkları ve kullandığı ilaçların göz önünde bulundurulması, sağlık profesyoneline danışılması en güvenli yol olarak görülüyor.
