Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Gülhane Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Gerek, tinnitusun “kader” gibi kabullenilmemesi gerektiğini vurgulayarak, doğru tanı ve kişiye özel planla şikayetlerin belirgin ölçüde azaltılabildiğini söyledi.

“Tinnitus bir hastalık adı değildir; çoğu zaman altta yatan bir nedenin sesli uyarısıdır. Doğru değerlendirme, hastanın hayat kalitesini geri kazandırabilir.”

Tinnitus nedir?

Tinnitus, dışarıdan gerçek bir ses kaynağı olmadığı halde kişinin ses algılamasıdır. Çoğunlukla “subjektif”tir (sadece kişi duyar). Nadiren “pulsatil” dediğimiz, nabızla eş zamanlı duyulan tür olabilir; bu durumda altta yatan damar kaynaklı nedenlerin araştırılması daha kritik hale gelir.

Prof. Dr. Mustafa Gerek
Prof. Dr. Mustafa Gerek

Neden olur? En sık görülen tetikleyiciler

Prof. Dr. Gerek, tinnitusun tek bir sebebe indirgenemeyeceğini belirterek en sık karşılaşılan başlıkları şöyle özetledi:

  • İşitme kaybı (özellikle yaşa bağlı veya gürültüye bağlı)

  • Yüksek ses maruziyeti (kulaklıkla yüksek ses, iş ortamı gürültüsü, konser vb.)

  • Kulak kiri, orta kulak sorunları, enfeksiyonlar

  • İç kulak hastalıkları ve bazı denge problemleri

  • Çene eklemi (TMJ) ve boyun kaynaklı “somatik tinnitus”

  • Stres, kaygı, uykusuzluk (tinnitusun “algılanan şiddetini” artırabilir)

  • Bazı ilaçlar (hekimin değerlendirmesi gerekir)

“En tehlikelisi, ‘bende de var’ deyip yıllarca ertelemek. Çünkü tedavi, nedeni yakaladığınız hız kadar başarılı olur.”

Tanı nasıl konur? “Bir testle bitmez”

Tinnitus değerlendirmesinde amaç, sesi “ölçmekten” çok nedeni bulmak ve riskli durumları dışlamaktır. Prof. Dr. Gerek’e göre iyi bir tanı planı genellikle şu adımları içerir:

  1. Ayrıntılı hikaye

  • Ne zamandır var, tek kulak mı çift kulak mı?

  • Sürekli mi aralıklı mı?

  • Nabızla uyumlu mu?

  • Baş dönmesi, dolgunluk, işitme azlığı eşlik ediyor mu?

  • Gürültü maruziyeti, stres, yeni ilaçlar, çene-boyun şikayetleri?

  1. KBB muayenesi

  • Dış kulak yolu, kulak zarı, orta kulak bulguları

  1. Odyolojik değerlendirme (işitme testleri)

  • İşitme kaybının varlığı ve tipi, eşlik eden frekans kayıpları

  1. Gerektiğinde ileri incelemeler

  • Özellikle tek taraflı, ani başlayan, pulsatil tinnitus veya nörolojik eşlik varsa ileri tetkikler gündeme gelebilir (klinik karara göre).

Hangi durumlarda “acil” yaklaşım gerekir?

Prof. Dr. Gerek, bazı işaretlerin beklemeye gelmeyeceğini vurguluyor:

  • Ani işitme kaybı ile birlikte tinnitus

  • Tek kulakta hızla artan ve sürekli hale gelen tinnitus

  • Nabızla eş zamanlı (pulsatil) tinnitus

  • Şiddetli baş dönmesi, nörolojik bulguların eşlik etmesi

Bu tabloların, altta yatan önemli nedenler açısından hızlı değerlendirilmesi gerekir.

Tedavide hedef: “Sesi yok etmek” değil, hayatın merkezinden çıkarmak

Tinnitus için herkes için tek, kesin bir tedavi halen yok. Modern yaklaşım, “tek hamlede çözüm” yerine kişiye özel, kombine bir yol haritası kurmak.

Prof. Dr. Gerek’in ifadesiyle:

“Tinnitusta doğru hedef, çınlamayı susturmak kadar onu ‘önemsizleştirmektir’. Beyin, bazı sesleri büyütür; biz bu büyütmeyi geri almayı hedefleriz.”

Dünyada en yeni tedaviler ve güncel yaklaşımlar

1) Bimodal nöromodülasyon: Ses + somatik uyarı (Lenire)

Son yılların en çok konuşulan başlığı bimodal nöromodülasyon. Mantık şu: Beynin işitsel ağlarında “yanlış alarm” gibi çalışan aktiviteyi, iki farklı kanaldan (ses + somatik uyarı) yeniden düzenlemek.

Zayıflama İğneleri Tartışması: Ozempic, Wegovy ve Mounjaro Gerçekten Güvenli mi?
Zayıflama İğneleri Tartışması: Ozempic, Wegovy ve Mounjaro Gerçekten Güvenli mi?
İçeriği Görüntüle

Bu alanda öne çıkan Lenire isimli cihaz, ABD’de FDA De Novo sınıflamasıyla onay alan bimodal tinnitus cihazı olarak yer alıyor. FDA Access Data+1
Cihaza ilişkin kontrollü klinik çalışma sonuçları Nature ailesinde yayımlanmış durumda. Nature
2025’te yayımlanan gerçek yaşam verileri de klinik ortamda belirli hasta gruplarında anlamlı iyileşme bildirimlerini destekliyor. Nature

Kimler daha çok fayda görebilir?
Genellikle “rahatsız edici/persistan tinnitus” yaşayan, değerlendirmesi tamamlanmış ve uygun görülen hastalarda, hekim ve odyoloji ekibiyle planlanarak.

2) Susan Shore (Auricle) tipi bimodal sistemler: Ufukta ama geliştirme aşamasında

University of Michigan ekibinin üzerinde çalıştığı “somatik tinnitus” odaklı bimodal yaklaşım, özellikle çene/boyun hareketleriyle değişen tinnitus türlerinde bilim dünyasının ilgisini çekti. Bu sistemlerin ticarileşmesi için çalışmaların sürdüğü bildiriliyor; ancak Lenire gibi pazara yerleşmiş bir FDA onayıyla aynı kategoride, rutin klinik erişilebilirlikte olduğunu söylemek doğru olmaz. Tinnitus Derneği+1

3) rTMS: Beyin uyarımı (seçilmiş hastalarda)

rTMS (tekrarlayıcı transkraniyal manyetik uyarım) tinnitus için bazı çalışmalarda fayda sinyali veren, ancak standartlaştırma ve uzun dönem veriler açısından hâlâ gelişen bir alan. 2025 tarihli bir meta-analiz, rTMS’nin kronik tinnitusta “bir miktar etkinlik” gösterebileceğini, ancak daha fazla randomize çalışmaya ihtiyaç olduğunu vurguluyor. Frontiers

4) Kılavuzların omurgası: CBT + terapötik ses + işitme cihazı/implant

En güçlü ve en sürdürülebilir fayda, birçok ülkede kılavuzların ortaklaştığı üçlü çerçevede görülüyor:

  • Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT) (tinnitusun yarattığı sıkıntı, kaygı, uykusuzluk döngüsünü kırmak için)

  • Terapötik ses uygulamaları (maskeleme değil, “yeniden eğitim” hedefiyle)

  • İşitme cihazı / koklear implant (işitme kaybı eşlik ediyorsa)

VA/DoD tinnitus klinik uygulama kılavuzu ve bu alandaki değerlendirmeler, bu yaklaşımın klinikte temel taşı olduğunu vurguluyor. healthquality.va.gov+1

“Mucize ilaç” var mı?

Prof. Dr. Gerek, tinnitus için sosyal medyada dolaşan “tek hapla çözüm” vaatlerine karşı net konuşuyor:

“Tinnitusun nedeni kişiden kişiye değişir. Bu yüzden ‘tek ilaç, tek damla’ söylemi çoğu zaman bilimsel zemine oturmaz. Asıl olan, doğru tanı ve kişiye özel planlamadır.”

İlaçlar bazı hastalarda eşlik eden durumlara (anksiyete, uyku bozukluğu, migren vb.) yönelik destekleyici rol oynayabilir; ancak “tinnitusu kesin bitiren” standart bir ilaç yaklaşımı bugün için genel kabul görmüş bir çözüm değildir.

Hastaya pratik öneriler: Günlük hayatta fark yaratan 10 adım

Prof. Dr. Gerek’in klinik yaklaşımına paralel, hastaların en sık fayda gördüğü öneriler:

  1. Sessizlikte kalmayın: Tam sessizlik tinnitus algısını büyütebilir; düşük seviyeli ortam sesi yardımcı olur.

  2. Kulaklığı kısın: Uzun süreli yüksek ses, tabloyu kalıcılaştırabilir.

  3. Uyku düzeni kurun: Tinnitus, uykusuzlukla “kendi kendini besleyen” bir döngüye girebilir.

  4. Kafein/nikotin/alkolü gözden geçirin: Kişiden kişiye değişir; bazı hastalarda belirgin tetikleyicidir.

  5. Stres yönetimi planlayın: Nefes, yürüyüş, psikolojik destek; “tinnitusun sesini değil, etkisini” azaltır.

  6. Çene ve boyun şikayetlerini ihmal etmeyin: Diş sıkma/TMJ sorunları somatik tinnitusu artırabilir.

  7. Kendi kendinize ilaç kesmeyin/başlamayın: Mutlaka hekimle değerlendirin.

  8. İşitme testi yaptırın: İşitme kaybı varsa tedavi planı değişir.

  9. Tedaviyi kombine düşünün: Tek yöntem yerine çok bileşenli plan daha gerçekçidir.

  10. Zaman hedefi koyun: Birçok yaklaşım 8–12 hafta gibi bir süreçte etkiyi gösterir; “bir gecede” beklenti doğru değildir.

Son söz

Tinnitus, bazen küçük bir sızıntı gibi başlar; zamanla hayatın içine yayılabilir. Prof. Dr. Mustafa Gerek’in mesajı ise net:

“Tinnitusu küçümsemeyelim. Erken değerlendirme ve kişiye özel tedaviyle, hastanın sesi değil hayatı büyür.”