Uzmanlar bu durumu, “şizofreni herkes için aynı giden tek tip bir hastalık değildir” şeklinde yorumluyor.
Araştırmanın dikkat çeken sonucu
Uluslararası dergilerde yayımlanan çalışmalarda, şizofreni tanısı olan kişilerin önemli bir bölümünde bilişsel işlevlerde ve zekâ testlerinde düşüş izlendiği doğrulanırken, küçük bir hasta grubunun yüksek IQ seviyelerini koruduğu veya yüksek puanlara sahip olduğu bildirildi. Bu grup, “yüksek zekâlı alt grup” olarak tanımlanıyor.
Araştırmacılar bu bulgunun, hastalığın beyin üzerindeki etkilerinin kişiden kişiye farklılık gösterebileceğini düşündürdüğünü belirtiyor.
Bu sonuç ‘şizofrenler çok zekidir’ anlamına gelmiyor
Bilim insanları, elde edilen verilerin yanlış yorumlanmaması konusunda uyarıyor. Araştırmaların gösterdiği tablo özetle şöyle:
• herkeste yüksek zekâ yok
• zekâ düzeyi bireysel olarak değişiyor
• ortalamada bilişsel zorlanmalar sık görülüyor
• küçük bir grupta yüksek zekâya rastlanabiliyor
Uzmanlara göre bu nedenle “şizofreni tanısı olan herkes çok zekidir” ifadesi doğru değil. Ancak hastalığın zekâyı her bireyde aynı şekilde etkilemediği ve bazı kişilerde bilişsel rezervin korunduğu anlaşılıyor.
Neden böyle bir alt grup olabilir?
Bilim insanları bu farklılığın olası nedenleri arasında şunları tartışıyor:
• genetik çeşitlilik
• hastalığın başlangıç yaşı
• eğitim ve bilişsel uyarım düzeyi
• beyin plastisitesi ve bilişsel rezerv
• tedaviye erişim ve süreklilik
Araştırmalar, zekâ düzeyinin belirtilerin şiddeti ve hastalığın gidişatı üzerinde de etkili olabileceğini gösteren bulgular içeriyor.
Toplumdaki kalıp yargılara dikkat çekiliyor
Ruh sağlığı alanında çalışan uzmanlar, zekâ üzerinden genelleme yapılmasının hem yanıltıcı hem de damgalayıcı sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekiyor. Şizofreni, zekâdan çok; düşünce, algı ve gerçeklik değerlendirmesi üzerinde etkili olan bir ruh sağlığı bozukluğu olarak tanımlanıyor.
Sonuç
• şizofrenide “yüksek zekâlı alt grup” olabileceğini gösteren çalışmalar var
• bu bulgu, tüm hastaların çok zeki olduğu anlamına gelmiyor
• hastalık her bireyde farklı seyrediyor
• kalıp yargılardan kaçınarak bilimsel veriye dayalı yaklaşım öneriliyor
Bilim insanları, zekâ ve şizofreni ilişkisinin daha iyi anlaşılması için uzun süreli ve geniş katılımlı çalışmaların sürdürülmesi gerektiğini vurguluyor. 🧠🔬
