Tersine beyin göçü: Harvard'dan Türkiye'ye döndü

Dr. Sevde Altuntaş, Sağlık Bilimleri Üniversitesi bünyesinde İlaç Tarama ve Organoid Modelleme Laboratuvarı'nı kurdu. Dünyada henüz 3-4 yıllık bir araştırma geçmişi olan organoidler üzerine sıra dışı çalışmalara imza atan Altuntaş, organoidlerin yakın gelecekte organ nakli kavramını ortadan kaldıracak, yeni nesil bir tıp devrimi olduğunu belirtti.

HARVARD'DA BÖBREK ORGANOİDLERİ ÜZERİNE ÇALIŞIYORDU

Dr. Sevde Altuntaş, Gazi Üniversitesi Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi'nde Mikro ve Nanoteknoloji alanında yüksek lisansını tamamladı. Devamında TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği'nde doktora çalışmalarını tamamladı. Doktoranın son yılında TÜBİTAK bursu kazanarak Northeastern Üniversitesi Eczacılık Fakültesi'nde kemik ve deri doku mühendisliği alanlarında doktora tez çalışmalarını yürüttü. Ardından Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bölümü'nde böbrek organoidleri üzerine çalıştı.

TECRÜBELERİNİ TÜRKİYE'DE AKTARIYOR: ORGANOİD LABORATUVARI KURDU

Tecrübelerini ülkesi yararına kullanmak için tersine beyin göçü başvurusu yaparak yurda dönen Altuntaş, şu an Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Doku Mühendisliği bölümünde öğretim üyesi olarak çalışıyor, kurduğu organoid laboratuvarında da sıra dışı çalışmalara imza atıyor. SBÜ Deneysel Tıp Uygulama Araştırma Merkezi bünyesinde yer alan laboratuvarda, doku mühendisliği, nanobiyomalzemeler, ilaç tarama sistemleri ve organoidler alanında çalışıyor.

DOKULAR TAKLİT EDİLİYOR: NADİR HASTALIKLARIN NEDEN OLDUĞU ETKİLERİN ANLAŞILMASINDA KULLANILABİLİRLER

Organoidler üzerine çalışmaların dünyada henüz yeni başladığını ve devrimsel nitelikte olan bu yeni bilim dalı üzerine Türkiye'de bir laboratuvar kurmaktan dolayı gururlu olduğunu söyleyen Altuntaş şunları kaydetti:

"Türkiye olarak organoid devrimini henüz başındayken yakalamış olmak mutluluk verici. Organoidleri 2017 yılında Nature Protocols dergisi tarafından yılın tekniği olarak ilan edilmiş üç boyutlu doku benzeri yapılar şeklinde tanımlanabilir. Yani dokuların benzerini üretebiliyoruz. Örnek vermek gerekirse böbreklerimizdeki temel doku birimlerini nefronlar olarak adlandırıyoruz. Akciğerlerde bu yapılar alveol adını alıyor. Organoidler işte bu yapıları tekrarlamayı hedef edinmiş üç boyutlu doku parçaları. Aynı şekilde bir tümör dokuyu da bu teknikleri kullanarak tekrarlamanız, yani benzerini taklit ederek laboratuvar ortamında üretmeniz mümkün. Organoidleri kullanabileceğiniz birçok alan mevcut. Örneğin kanserli bir dokunun özelliklerinin anlaşılması için üç boyutlu ortamda bu dokuların çoğaltılması mümkün. Organ nakillerinde kullanımları da mümkün. Nadir hastalıkların sebep olduğu etkilerin anlaşılmasında da kullanılabilirler."

İNSAN AKCİĞERİNİ TAKLİT EDEN PLATFORMLAR, İLAÇ TARAMA MODELLERİ ÜZERİNE ÇALIŞILIYOR

Altuntaş, laboratuvarda yürüttükleri çalışmalara ilişkin bilgi paylaştı:

"Laboratuvarımızda farklı kaynaklardan desteklenmiş çeşitli projeler yürütülüyor. Ben kısaca bir iki tanesinden bahsedeyim. İlk projemiz Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı tarafından desteklendi. Bu çalışmanın sonunda farklı virüsler içinde konak olabilecek alveolar organoidlerin sentezlenmesi ve ilaç tarama modeli olarak kullanılacak bir platform elde etmeyi planlıyoruz. Böylece yeni nesil virüslerle veya bunların varyantları ile karşılaştığımızda hızlı ilaç taraması yapabileceğimiz, insan akciğerini taklit eden platformlara ülkece kavuşmuş olacağız. Bu model ile ilgili ciddi ilerlemeler kaydettik. Çalışmamızda canlı SARS-CoV2 ile çalışıyoruz ama ilerleyen dönemlerde farklı solunum yolu virüslerini de modelimiz üzerinde çalışmak niyetindeyiz. İkinci projemizde pankreas kanseri hastalarından topladığımız tümör numuneleri ile çalışıyoruz.