Prof. Dr. Dökmetaş: Kene, başka canlılara hastalık yayabilir

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hamidiye Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İlyas Dökmetaş’ın ifadelerine göre, Türkiye’de şu an ölüm oranı yüzde 2 ila yüzde 5 arasına gerilemiş durumda.

Dökmetaş, “Keneler sekiz bacağı olan, önde hortumu olan canlılar. Bu hortumlarını deriye sokuyorlar. Ayakları derinin içerisinde değil” diyerek, hekimlerin hortumlarını tutarak yapışan keneyi vücuttan çıkardığını belirtti.

KENELER EN ÇOK YAZ AYLARINDA GÖRÜLÜYOR

Prof. Dr. Dökmetaş, hastalığın daha çok yaz aylarında görüldüğünü belirterek, kış aylarındaki soğukta kenelerin ağaç kovuklarına çekildiğini, yer altına gizlendiğini veya belirli bölgelere giderek ortamdan uzaklaştığını kaydetti.

“Ahırlarda olabiliyor, hayvanların üzerinde yaşamlarını devam ettirebiliyor ama dış ortamda soğuk ortamda bulunmuyor ve ortamdan çıkıyor. Sıcaklıkların 25 derecenin üzerine çıkmasıyla beraber ortaya çıkan keneler, aç olmaları nedeniyle yiyecek arıyorlar. Keneler kan emerek yaşayan canlılar. Hangi canlıyı bulursa ona tutunuyor ve onun kanını emerek yaşıyor.”

PİKNİK ALANLARINDA KENELER SİZİ HİSSEDEBİLİR

Dökmetaş, ağaçların ve çalıların üzerine, dış ortama atılan kene yumurtalarının çoğaldığını ve gelecek bir canlıyı beklediğini belirtip şunları söylüyor:

“Keneler zıplamayan, uçmayan yaratıklar ama ağaç uçlarında, çalılarda bulunan keneler çevreden geçen canlının üzerine doğru kendisini bırakabilir ve ona tutunabilir veya bir piknik alanında çimenlerin üzerine uzanıp yatarsanız sizin nefesinizi hisseder, canlılığınızı hisseder size doğru gelir. Ya ayaklarınızdan ya saç derinizden ya kolunuzdan bir yerden vücudunuza doğru girer. Daha çok koltuk altı, kasık bölgesi, sırt bölgesi, ense bölgesi, saç bölgesi gibi bölgelere girer.”

KENE, ACININ HİSSEDİLMESİNİ ENGELLEYEN ENZİM SALGILIYOR

Kenelerin tutunduğu bölgede acının hissedilmesini engelleyen bir enzim salgıladığıı ve bu yolla hortumunu canlının vücuduna sokarak kanını emebildiğini belirten Dökmetaş, “Kendi vücudundaki sıvıları sizin vücudunuza verir” dedi.

HORTUMU İÇERDE KALIP VÜCUDU KOPARSA ÇEVREYE HASTALIK SAÇABİLİR

Başlangıçta bir pirinç tanesi boyutunda olan kenenin zamanla bir nohut büyüklüğüne, bir fasulye veya barbunya büyüklüğüne erişebileceğini söyleyen Dökmetaş, sözlerine şöyle devam etti:

“Doyduktan sonra kendini bırakabilir veya o sırada birisi onu çıkarmak isterse hortumu vücutta kalabilir veya kopabilir ama kendisi dış ortama atılır. Bu şekliyle kendi vücudunda bulunan onlarca hastalık etkenini, sadece Kırım Kongo Kanamalı Ateşi değil, başka hastalıkları da insanlara veya diğer canlılara verir.”

HAYVANLARLA İLGİLİ MESLEK GRUPLARINDA DAHA FAZLA GÖRÜLÜYOR

Dökmetaş, kimlerin risk altında olduğunu açıkladı:

“Hayvanlarla ilgili olan mesleklerde çalışanlarda daha fazla görülüyor. Veteriner hekimler gibi, laboratuvar çalışanları gibi, silahlı kuvvetler mensupları gibi, orman işçileri gibi, piknik alanında çalışanlar veya pikniğe giden insanlar gibi, köyde çalışan hayvancılıkla uğraşan insanlar gibi gruplarda daha fazla görünüyor.”

Dökmetaş, kenelerin kıyafetlerin üzerinden tutunmasının ve oradan uzun süre kan emip vücut sıvısını vermesinin beklenen bir durum olmadığını belirtti. Tutunabilmesi için deriyle temas etmesi gerekir diye ekledi.

ORMANLIK ALAN DÖNÜŞÜNDE VÜCUDU KONTROL ETMEK GEREKİYOR

Ormanlık alanlarda pantolon paçalarının çorapların içerisine sokulmasının yanı sıra şunları öneriyor:

“Mümkün olduğu kadar dikkatli davranalım, dönüşte vücut kontrollerimizi yapalım. Çocuklarımızın çalıların arasına, ormanlık ortamlarda dolaşmasına çok fazla müsaade etmeyelim. Daha düzgün alanlarda piknik yapalım. Dönüşte mutlaka vücut kontrollerimizi yapalım. Geldikten sonra ateşiniz, halsizliğiniz genel durumda bozukluğumuz, kas eklem ağrıları gibi bulgularımız varsa Kırım Kongo Kanamalı Ateşi olabilir, hekime başvuralım.”

KENE TUTUNDUYSA HEMEN SAĞLIK MERKEZİNE BAŞVURULMALI

Dökmetaş, “Kene tutunmasından hemen sonra yakın bir sağlık merkezi varsa, doktor, hemşire, sağlık memuru gibi bir sağlık çalışanı varsa ona bildirim yapın. O çok kolaylıkla çıkarır keneyi. Oraya gidip o bölgeden onu çıkartmanız, o bölgenin bir alkolle temizlenmesi faydalı. Başlangıçta bazı kan değerlerine bakılmasında fayda var” diyor. Keneyi öldürmenin, kenenin üzerine sigara ve alkol basmanın ise yanlış olduğunun altını çiziyor.

Keneyi çıkarmaya çalışırken patlatılması, kanatılması veya kenenin paniklemesi halinde, kenenin vücut sıvılarının daha fazla içeriye gireceğini, daha fazla virüs yükü oluşturacağını söylüyor. Daha fazla virüs yükü oluşturması hastalığın daha ağır geçmesi demek.

EVCİL HAYVANLARDAN, İNSANDAN İNSANA DA BULAŞABİLİR

Dökmetaş, büyükbaş hayvanlardan ya da evcil hayvanlardan bulaşabildiği gibi insandan insana da bulaşabileceğini belirtti:

“Hastalarımızdan hekimlere ve sağlık çalışanlarına bulaş ve sağlık çalışanlarının kaybedilmesi, vefatı söz konusu. Bu nedenle hastalığın ileri olduğu virüs yükünün yüksek olduğu dönemlerde, kanamaların olduğu dönemlerde, damlacık yoluyla da solunum yoluyla da cilt ve mukozalardaki harap olan deri ve ciltten geçiş söz konusu olabiliyor. Çatlaklardan geçiş söz konusu olabiliyor.”

HASTALIĞIN BELİRTİLERİ İSE ŞU ŞEKİLDE:

Kanama ve ateşle seyreden bir hastalık olduğundan bahseden Dökmetaş, diğer belirtileri sıraladı:

“Neredeyse hastalarımızın yüzde 90’ında ateş var ve büyük bir oranında da kanama var. Bunun yanında baş ağrısı, halsizlik, kas eklem ağrıları, ciltte döküntüler, bazen kanamalar, yine cilt bölgesinde olan farklı kanamalar veya idrar yolundan olan kanamalar, kanlı balgam gibi kanamalar… Bunun yanında öksürük, karın ağrısı, ishal gibi belirtiler ortaya çıkabiliyor.”

HASTALIĞIN YAYGIN GÖRÜLDÜĞÜ İLLER

Dökmetaş, “İklim, çevre, diğer faktörlerin de etkisiyle mikroorganizmanın ilk yuvalandığı kenelerin büyük popülasyonlara ulaştığı ve yayılımın daha fazla olduğu bölge başlangıçta Erzincan, Erzurum, Giresun, Sivas, Tokat, Çorum, Gümüşhane, Yozgat gibi bölgeydi ama daha sonra hastalık tüm ülkemize yayıldı. Fakat şu anda yine hastalığın yaygın olduğu daha fazla görüldüğü bölgeler bu bahsettiğim iller fakat diğer illerde de görülebiliyor.” diyerek sözlerini sonlandırdı.

Kaynak: TRT Haber/Özge Güngörmüş