Kolesterol, vücudun hücre yapısı ve hormon üretimi için gerekli bir yağ türü. Ancak kandaki seviyesinin dengesiz olması kalp-damar hastalıkları riskini artırabiliyor. Bu noktada iki temel parametre öne çıkıyor: HDL ve LDL kolesterol.

  • HDL kolesterol “iyi kolesterol” olarak biliniyor, damarlardaki kolesterolü toplayıp karaciğere taşıyarak koruyucu etki sağlıyor.

  • LDL kolesterol ise “kötü kolesterol” olarak adlandırılıyor ve yüksekliği damar sertliği riskini artırabiliyor.

Normal kabul edilen değerler

Genel olarak yetişkinler için:

LDL kolesterol

  • 100 mg/dL altı: optimal

  • 100–129 mg/dL: normal-sınırda

  • 130–159 mg/dL: sınırda yüksek

  • 160 mg/dL ve üzeri: yüksek

HDL kolesterol

Hedef değerlerin diyabet, hipertansiyon, kalp hastalığı ve sigara öyküsü gibi durumlarda farklı olabileceği belirtiliyor.

LDL kolesterol yüksekliği ne anlama gelir?

LDL kolesterolün yükselmesi damar duvarında birikime yol açarak kalp krizi ve inme riskini artırabiliyor.

Olası nedenler

  • doymuş yağ ve trans yağdan zengin beslenme

  • obezite ve fiziksel hareketsizlik

  • genetik yatkınlık

  • tiroit fonksiyon bozuklukları

  • diyabet ve metabolik sendrom

  • bazı ilaçların yan etkileri

Çok yüksek LDL değerlerinde hekim kararıyla ilaç tedavisi gündeme gelebiliyor.

LDL kolesterol düşüklüğü ne anlama gelir?

LDL düşüklüğü genellikle arzu edilen bir durum olarak kabul ediliyor. Ancak aşırı düşüklük nadiren bazı hastalıklar ve yetersiz beslenmeyle ilişkili olabiliyor.

Görülebileceği durumlar

  • yetersiz kalori ve yağ alımı

  • malabsorpsiyon

  • bazı kronik hastalıklar

  • yoğun tiroit hormonu fazlalığı

HDL kolesterol düşüklüğü ne anlama gelir?

HDL’nin düşük olması kalp-damar hastalıkları açısından risk faktörü olarak değerlendiriliyor.

Olası nedenler

  • sigara kullanımı

  • hareketsiz yaşam

  • obezite ve insülin direnci

  • sağlıksız beslenme

  • genetik nedenler

HDL kolesterol yüksekliği ne anlama gelir?

HDL kolesterolün yüksek olması çoğu zaman koruyucu kabul ediliyor. Ancak aşırı yüksek değerlerde altta yatan bazı metabolik durumlar araştırılabiliyor.

Sağlıklı kolesterol için yaşam tarzı önerileri

Kolesterol dengesini desteklemek için şu adımlar öneriliyor:

  • düzenli fiziksel aktivite (haftada en az 150 dakika)

  • kızartma ve trans yağlardan kaçınmak

  • zeytinyağı, fındık, ceviz gibi sağlıklı yağları tercih etmek

  • sebze, meyve ve tam tahılları artırmak

  • ideal kiloya yaklaşmak

  • sigarayı bırakmak

  • hekim önerisi olmadan takviye veya ilaç kullanmamak

Kalp hastalığı öyküsü olan bireylerde hedef değerlerin farklı belirlendiği vurgulanıyor.

Ne zaman doktora başvurulmalı?

  • LDL’nin çok yüksek olması

  • HDL’nin belirgin düşük seyretmesi

  • göğüs ağrısı, nefes darlığı gibi şikayetlerin eşlik etmesi

  • ailede erken yaşta kalp krizi veya inme öyküsü bulunması

Önemli hatırlatmalar

  • tek bir kolesterol sonucu ile tanı veya tedavi kararı verilmez

  • referans aralıkları kişiye ve riske göre değişebilir

  • ilaç başlama veya kesme kararı hekim tarafından verilmelidir