HbA1c nedir?

HbA1c testi, kandaki hemoglobine bağlanan glikoz miktarını ölçer. Bu değer, son 8–12 haftalık kan şekeri ortalaması hakkında bilgi verir. Bu nedenle yalnızca açlık şekeri değil, günlük dalgalanmaların toplam etkisini yansıtır.

Uzmanlara göre HbA1c:

  • diyabet tanısı ve takibinde

  • tedavi etkinliğinin değerlendirilmesinde

  • komplikasyon riskinin belirlenmesinde

yaygın olarak kullanılan referans testlerden biridir.

HbA1c yüksekliği ne anlama gelir?

HbA1c’nin yüksek çıkması genellikle:

  • diyabet (şeker hastalığı)

  • prediyabet (gizli şeker)

  • yetersiz tedavi veya düzensiz ilaç kullanımı

  • sağlıksız beslenme

  • hareketsiz yaşam

  • enfeksiyon ve yoğun stres dönemleri

ile ilişkilidir.

HbA1c yükseldikçe:

  • kalp-damar hastalığı riski

  • göz, böbrek ve sinir hasarı riski

  • iyileşmesi güç yaralar

gibi komplikasyon olasılıkları artabilir.

Önemli not: Hedef HbA1c düzeyi kişiye göre değişir; tedavi planı mutlaka hekim tarafından belirlenmelidir.

HbA1c düşüklüğü ne anlama gelir?

HbA1c’nin beklenenden düşük olması şu durumlarda görülebilir:

  • kan şekerinin sık sık çok düşmesi (hipoglisemi)

  • fazla dozda ilaç veya insülin kullanımı

  • bazı kan hastalıkları ve anemi

  • yeni kan kaybı veya kan transfüzyonu sonrası

Özellikle diyabet hastalarında beklenmedik düşüklük, gizli hipoglisemi ataklarının göstergesi olabilir ve mutlaka hekim tarafından değerlendirilmelidir.

Normal kabul edilen HbA1c değer aralığı

Laboratuvara ve hastaya göre değişmekle birlikte genel çerçeve şöyledir:

  • %5.7’nin altı: normal

  • %5.7–6.4: prediyabet

  • %6.5 ve üzeri: diyabet ile uyumlu

Diyabetli bireylerde hedef değerler yaş, eşlik eden hastalık ve risklere göre kişiye özel belirlenir.

HbA1c’yi düşürmek için öneriler

Uzmanların önerdiği temel başlıklar:

✔️ 1) Düzenli beslenme

  • basit şeker ve beyaz undan uzak durma

  • liften zengin sebze–bakliyat ağırlıklı beslenme

  • porsiyon kontrolü

✔️ 2) Düzenli fiziksel aktivite

  • haftada en az 150 dakika tempolu yürüyüş

  • masa başı çalışanlar için hareket araları

✔️ 3) İlaçların düzenli kullanımı

  • tedaviyi doktor önerisi dışında değiştirmeme

  • insülin veya ilaç dozlarını atlamama

✔️ 4) Kilo kontrolü

  • fazla kilonun azaltılması insülin direncini düşürebilir

✔️ 5) Uyku ve stres yönetimi

  • uykusuzluk ve yoğun stres, kan şekeri dalgalanmalarını artırabilir

HbA1c sonucunuz yüksekse ne yapmalısınız?

  • kendi başınıza ilaç dozu değiştirmeyin

  • beslenme günlüğü tutun

  • hipoglisemi ve hiperglisemi belirtilerini not edin

  • düzenli kan şekeri ölçümleri yapın

  • endokrinoloji veya dahiliye uzmanına başvurun

Ne zaman acil değerlendirme gerekir?

Şu belirtiler varsa gecikmeden sağlık kuruluşuna başvurulması önerilir:

Son söz

HbA1c, tek başına bir rakam değil, yaşam tarzı ve tedavinin aynası olarak görülüyor. Uzmanlara göre düzenli takip, sağlıklı beslenme ve hareketli yaşamla HbA1c değerlerini kontrol altında tutmak mümkün.