Ucuz Ayakkabı Sağlığınızı Elinizden Alabilir

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vefik Arıca, elde edilen bulguların toplum sağlığı açısından ciddi bir alarm niteliği taşıdığını vurgulayarak, analizlerde özellikle üç zararlı kimyasal gruba rastlandığını ifade etti: kurşun, kadmiyum ve ftalat türevleri.

Prof. Dr. Arıca şunları söyledi:

“Kurşun sinir sistemi üzerinde yıkıcı etkilere sahiptir, çocuklarda zeka gelişimini olumsuz etkiler. Kadmiyum, böbrek ve karaciğer başta olmak üzere pek çok organı etkiler, uzun süreli maruziyet kansere yol açabilir. Ftalatlar ise endokrin bozucu maddelerdir; yani hormon sistemimizi bozarlar. Bu bozulma sonucunda yalnızca çocuklar değil, yetişkinler de ciddi risk altına girmektedir. Özellikle erkeklerde iktidarsızlık, sperm sayısında azalma ve kısırlık, kadınlarda ise erken doğum, düşük riski ve hormonal dengesizlikler görülebilir.”

Dünyadan Çarpıcı Bulgular

Prof. Dr. Arıca, bu sorunun yalnızca Türkiye’de değil, dünyanın farklı ülkelerinde de gündeme geldiğini hatırlattı:

Güney Kore’de, 2024 yılında yapılan resmi incelemelerde ithal sandaletlerdeki kurşun seviyesi yasal sınırın 11 katı, bazı çocuk giysilerinde ise ftalat oranı 622 katı olarak bulundu.

Danimarka’da, 2025 başında yayımlanan THINK Chemicals raporunda çevrim içi platformlardan alınan 16 çift ayakkabının 9’unda yasadışı seviyede toksik kimyasal bulundu; bir üründe ftalat oranı %17’ye kadar çıktı.

Fransa’da, 2024 yazında yapılan analizlerde ithal ayakkabı ve tekstil ürünlerinde kadmiyum, kurşun ve ftalatların yüksek düzeyde bulunduğu, özellikle çocuk ürünlerinde “alarm verici” seviyelere ulaştığı bildirildi.

Kanada ve ABD’de yapılan akademik çalışmalar ise, hızlı moda ürünlerinde toksik kimyasalların sistematik bir problem olduğunu, hem üretim sürecinde işçilere hem de tüketicilere zarar verdiğini ortaya koydu.

“Görünmeyen Bir Tehdit”

Prof. Dr. Arıca, bu maddelerin etkilerinin kısa sürede hissedilmese de uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini vurguladı:

“Bugün giyilen bir ayakkabı hemen bir sağlık sorunu yaratmayabilir. Ancak bu ürünlerdeki kimyasallar deriden emilerek vücutta birikir. Yıllar içinde kanser, hormonal bozukluklar, iktidarsızlık, kısırlık, organ hasarı ve bağışıklık sisteminde zayıflama gibi çok ciddi sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle biz bu sorunu ‘görünmeyen bir tehdit’ olarak tanımlıyoruz.”

Tüketici ve Devlete Çağrı

Prof. Dr. Arıca, hem vatandaşlara hem de kamu otoritelerine çağrıda bulundu:

“Vatandaşlarımız internetten ve kaynağı belirsiz platformlardan çok ucuz fiyatlara satılan ayakkabı ve tekstil ürünlerini alırken dikkatli olmalıdır. Sağlığımızın bedeli birkaç liralık tasarruftan çok daha ağırdır.
Kamu otoriteleri de gümrüklerde denetimleri artırmalı, ithal ürünler piyasaya çıkmadan önce bağımsız laboratuvar testlerinden geçmelidir. Avrupa Birliği’nde bu denetimler oldukça sıkıdır; bizde de aynı kararlılıkla yürütülmelidir.”