Hapşurmayı tutmak neden tehlikeli?
Vücudun hapşurma sırasında oluşturduğu basınç küçük bir fırtına gücünde çalışır. Burun ve boğazdan hızla atılması gereken bu basınç, çıkış yolu kapatıldığında başka dokulara yönelir. Bu da boyun, gırtlak, kulak ve göğüs bölgesinde yırtıklar ile doku içine hava kaçağına yol açabilir.
Skotlanya’da bildirilen vakada hapşurmasını tutan bir hastada nefeste ani zorlanma ve boyunda “çatırdama hissi” gelişti, yapılan tetkiklerde soluk borusunda küçük bir yırtık ve cilt altına hava kaçağı saptandı. Bu tür vakalar nadir fakat tıbben gerçek ve kayda geçmiş durumlar.
Olası komplikasyonlar neler?
Hapşurmayı zorla bastırmak şu sorunlara yol açabilir:
• Trakea veya gırtlakta yırtık
• Kulak zarında hasar ve ani işitme kaybı
• Boyun ve göğüs cildi altında hava birikimi
• Göğüs boşluğunda hava birikmesi (pnömomediastinum)
• Şiddetli baş ve boyun ağrısı
Bu durumların çoğu tıbbi değerlendirme gerektirir ve “çatırdama hissi”, nefes darlığı, konuşurken zorlanma veya şiddetli ağrı gelişirse acil başvuru önerilir.
Bilimsel yayınlarda ne deniyor?
Hapşurmanın bastırılması sonucu gelişen yırtık ve hava kaçağına ilişkin pek çok olgu bildirimi saygın tıp dergilerinde yayımlandı. Özellikle:
• BMJ Case Reports’ta trakeal yırtık ve boyunda hava kaçağı olguları
• American Journal of Case Reports’ta hapşurma baskılanmasına bağlı pnömomediastinum vakaları
• Kulak burun boğaz dergilerinde kulak zarı hasarı ve ani işitme kaybı bildirimleri
Bu çalışmalar, hapşurmayı tutmanın nadir fakat ciddi sonuçlar doğurabileceğini ortaya koyuyor.
Ne yapmalı?
Hapşurmayı bastırmak yerine:
• Tek kullanımlık mendile hapşurun
• Mendil yoksa dirsek içini kullanın
• Ağız ve burnu kapatıp basıncı hapsetmeyin
• Arka arkaya ve ağrılı hapşurma olursa doktorunuza başvurun
Hapşurma, vücudun kendini koruma refleksi. Çıkış kapısını kapatmak basıncı yok etmiyor, sadece yönünü değiştiriyor. Bırakın vücut, yoluna devam etsin.